در باب چندبار خوانی کتابها بر این باورم که به دلایل ذیل ما کتابها را بیش از یکبار در مطالعه می گیریم و این البته نه تنها قابل شماتت نیست که در بسیاری از موارد قابل دفاع است:
۱. بعضی از کتابها سخت‌خوان‌اند و نویسنده به هر دلیلی از غموض، ایهام و یا ابهام استفاده کرده است، طبیعی است یکبار خواندن این کتابها به هیچ روی گره از کار خواننده باز نمی‌کنند ، گاهی مجبورید حین خواندن چنین کتابهایی به کتابهای دیگر یا اهالی آن بحث مراجعه کنید و باز به کتاب پیشین برگردید و قسمتهای خوانده شده را مرور نمایید
۲. ترجمه‌ی کتاب مناسب نیست و لذا کتاب روان توسط مترجم به کتابی سخت‌خوان بدل می‌شود و شما که از خواندن در بار اول چیز چندانی عایدتان نشده است باری دیگر با کسب مقدماتی یا بدون ِ آن،دل به دریا می زنید و آرزو می کنید که در دوباره خوانی چیزی عایدتان گردد
۳. کتاب به موضوع مورد علاقه‌ی شما می‌پردازد، بدیهی‌ست که ارادت ِ شما به آن موضوع باز هم شما را به آن کتاب برخواهد گرداند، همانطور که از دیدن مکانهای دیدنی و مورد علاقه بارها و بارها لذت می‌برید
۴. کتاب به اصطلاح ذومراتب و لایه لایه است. شما کتاب را می خوانید اما در گفتگو با دیگر خوانندگان بخصوص اهل ِ فن در می‌یابید که گویی کتاب را باید با دقتی بیشتر و از زوایایی دیگر نیز بازخوانی کنید و لذا دوباره به سراغش می روید. عمل تحریک کننده برای مطالعه ی مجدد در این حالت البته تنها به دیگر خوانندگان محدود نمی شود؛ خواندن مقاله‌ای در مورد آن کتاب یا ایجاد جرقه ای در ذهن به دنبال ِ افزایش دقت و یا اطلاعات در باب ِ موضوع ِ کتاب نیز می تواند محرک باشد.
۵. شیوه‌ی روایت کتاب توسط نویسنده ، فضاسازی‌ها و نیز تعلیق‌ها گاه چنان دلنشین است که پس از اتمام داستان باز هم دلتنگ ِ آن نوع روایت، خلق ِ فضاها و انتظار سازی می شوید و لذا باز هم مطالعه‌ی کتاب را در زمانی دیگر آغاز می‌کنید.
۶. مدتها پیش کتابی را خوانده‌اید اما هر چقدر می‌اندیشید نه جزئیات که حتی شاکله‌ی اصلی کتاب را هم به یاد نمی‌آورید ، اینجاست که خود را نیازمند ِ یادآوری و بازخوانی می‌دانید
۷. کتاب مورد نظر به هر دلیل حسی نوستالژیک را در شما زنده می‌کند، یا به یاد مکانی می‌افتید یا شخصی را یاد می‌آورید و یا هر عامل ِ نوستالژیک ِ دیگر شما را به بازخوانی ِ آن کتاب دعوت می‌کند.
شاید دوستان بتوانند به عوامل هفتگانه‌ی فوق مواردی دیگر را نیز اضافه کنند اما همه‌ی اینها نشان می‌دهد که این تصور که تمام کتابها تنها به یکبار خواندن نیازمندند، یک ساده‌سازی بیشتر نیست، شاید باید در این باره دوباره بیندیشیم.
دکتر پیمان نواب
