اسعد کرم ویسه: «دوازده گل بهاري» عنوان كتابي از عبدالرحمان عمادي است كه توسط انتشارات آموت چاپ شده است. اين اثر از بعضي جهات حائز اهميت است؛ كتاب شامل چند مقاله پژوهشي و تحقيقي است كه روي محور زبان و ادبيات ديلمي و طبري پيش مي‌رود.
بخش نخست كتاب مقاله‌اي است جذاب و خواندني كه نويسنده هم اسم اين مقاله را براي اسم كتاب برگزيده است. «دوازده گل بهاري» شامل توصيف و توضيح دوازده گل ديلمي است كه در كوهستان‌ها به هنگام بهار مي‌رويند. هر گل صفات ويژه‌اي را به خود اختصاص داده است كه در ابتدا نويسنده نام هر گل را از نظر واژه‌شناسي ريشه‌يابي كرده و سپس به توضيح و تفسير آن مي‌پردازد. شيوه كار نويسنده اگرچه علمي است و از نظر گياه‌شناسي جايگاه خاصي دارد اما عمادي به همين بسنده نكرده است. او با ذكر افسانه‌ها و داستان‌ها و شعر شاعران قديم در لابه‌لاي توضيحات خود جنبه‌اي ادبي – فرهنگي به كار خود داده است. او به سراغ افسانه‌ها و داستان‌ها و باورهاي مردم كهن رفته است و همين به جذابيت كار نويسنده افزوده است.شميم و رايحه گل‌ها، رنگ‌هاي درهم تنيده و زيبايي‌هاي دلنشين در توصيف گل‌ها در اين كتاب، مخاطب را به بهاری در پشت كوهستان‌ها مي‌برد و مردماني را مي‌بيند از جنس گل و سادگي. بخش دوم كتاب شعري ديلمي به شعري ديلمي اختصاص دارد كه درباره جغرافياي تاريخي ايران سروده شده است. نام اين شعر در زبان ديلمي «ائرئني شارئن» كه ترجمه آن «سرزمين‌هاي ايران» است. شعر و ترجمه آن در كتاب آمده است.
بخش سوم كتاب؛ گوشه‌اي از ادبيات و لغات طبري – ديلمي است. عمادي در اين مقاله منابع و مآخذي كه به زبان طبري بوده و يا در آن واژگان طبري به كار رفته است را ذكر مي‌كند. همچنين او مآخذ موجود از زبان طبري و يا منابعي كه به زبان طبري بوده‌اند ولي از ميان رفته‌اند را فهرست كرده و توضيح مي‌دهد و سپس از نسخه‌هاي خطي كهن از تفسير قرآن كريم به زبان ديلمي و طبري تاريخي به دست مي‌دهد. در قسمت پاياني همين مقاله عمادي داستاني را نقل مي‌كند از شاعري طبري و ذكر يك شعر از او با ترجمه و تفسير كه خود جاي خواندن دارد.كتاب شامل مقالاتي ديگر با عناوين، چند واژه كهن و ايراني به جا و براي صيفي كاري و كشت و توسعه نباتات جاليزي، داستاني از اسكندر و دارا در دو شعر كهن طبري و ديلمي، كشف معناهاي يك دوبيتي ديلمي – طبري در قابوسنامه بايازد، مثل ديلمي، نوروز بل ديلمي، هازاتي يا قرباني يا آزادي است.
عمادي در اين كتاب سعي دارد تا با روشي علمي و تحقيقي، تاريخي از زبان و ادبيات ديلمي و طبري به دست بدهد. نثر او ساده است و در عين حال گيرا به گونه‌اي كه مخاطب با آن به سرعت ارتباط برقرار مي‌كند. از ويژگي‌هاي ديگر كتاب حاضر تنوع و گونه‌گوني در بخش‌هاي مختلف است؛ مخاطب گاه با مقوله گياه‌شناسي و گاه زبان‌شناسي، تاريخ و جغرافيا، مردم‌شناسي و... مواجه است كه در لابه‌لاي همه اين مقولات زبان و ادبيات بر آن سايه گسترده است.
منتشر شده در روزنامه ایران / پنجشنبه 17 دی 88/ صفحه 17
